مسجد العتیق در ستیف الجزایر... نگین مساجد باستانی و نمونه کمیاب هنر و معماری اسلامی

الجزایر (INA) - مسجد باستانی در شهر ستیف الجزایر نمونه ای منحصر به فرد از تاریخ معماری عثمانی و جواهری در تاریخ مساجد باستانی این شهر و شاهدی قوی از دستاوردهای تمدن اسلامی در دوران عثمانی است. در شمال آفریقا این مسجد با تزئینات اسلامی نفیس عثمانی خود که آن را به یکی از نمونه‌های کمیاب هنر و معماری اسلامی در ستیف الجزایر تبدیل کرده است، متمایز است و با حفظ ویژگی‌های اولیه خود از زمان پیدایش، ویژگی مهمی است که شایسته آن است که به عنوان یکی از نمونه‌های هنر و معماری اسلامی شناخته شود. از نمونه های کمیاب به عنوان دوام سازه و دقت مهندسی و زیبایی معماری اسلامی است. در مورد نقش عثمانی باید گفت که از طریق معماری مسجد و بقایای اولیه آن مانند تزئینات داخل و خارج و برخی پنجره ها و همچنین برخی آیات قرآنی در داخل و در زوایای مختلف آن، واضح ترین و حفظ شده است. در نمای داخلی مسجد از دو قسمت با شکاف قدیمی به شکل مستطیل و بریدگی جدید به شکل نزدیک به میدان آماده نماز و همچنین محراب که یک دسته گلی تزئینی که به همان اندازه که چشم را مجذوب خود می کند، به ویژه مناره آن که هنوز هم گواه نبوغ هنر اسلامی است. این مسجد باستانی از دو طبقه تشکیل شده و دارای حدود پنجاه و دو پنجره با قله های بیضی شکل است که دور تا دور آن را شیشه های رنگی احاطه کرده اند که بر ظرافت و زیبایی آن افزوده است. مناره و روزانه سه هزار نمازگزار و در روزهای جمعه و اعیاد حدود هزار و پانصد نمازگزار را در خود جای می دهد و یکی از اشارات حاکی از آن است که مسجد باستانی اولین نقطه عطف و تنها مسجدی است که با طرح شهری منحصر به فرد بر روی آن بنا شده است. معماری مساجد رایج اسلامی در کشور ما از زمان فتح اعراب بر شمال آفریقا به ویژه مناره آن که هنوز هم گواه نبوغ هنر اسلامی است. تأسیس مسجد باستانی بنابر برخی منابع، تاریخ تأسیس مسجد باستانی در شهر ستیف الجزایر به سال 1262 هجری قمری مربوط به سال 1845 میلادی برمی گردد، چنان که بر روی لوح پایه بالای ورودی اصلی نوشته شده است. به بیرون مسجد و تاریخ اتمام کار نزدیک به دو سال است یعنی در سال 1264 هجری قمری / 1847 م مطابق آنچه از کتیبه های تزئینی داخلی با امضای تزیین کننده آن نشان داده شده است که بر روی آن نوشته شده است. من فقط با خدا موافقم نوشته محمد بن آل آقا 1264ق. نام پادشاه لویی فیلیپ، فرمانروای فرانسه بین ماه اوت 1830/1848 میلادی، در نوشته‌های اساسی مسجد باستانی ذکر شده است تا دولت فرانسه در آن زمان در خانه خود در برابر مردم الجزایر وانمود کند. افکار عمومی در خارج از کشور مبنی بر اینکه برای از بین بردن هویت عربی و اسلامی کار نمی کند. مرمت‌هایی که مسجد باستانی را لمس کرد، در طول اعصار و پس از تأثیر ابدی بر شهر ستیف الجزایر، که با وجود زلزله‌هایی که شدیدترین آنها زلزله‌ای بود که در دهه شصت قرن گذشته شهر را لرزاند، این مسجد باقی ماند. پس از آن برمی گردد تا دوباره به عنوان شاهدی بر تاریخ قد علم کند، تا زمانی که مانند یک موزه الجزایر شد، دیوارهایش تاریخ قدیمی ترین شهر مسکونی شمال آفریقا، الجزایر، الفیها را پنهان می کند. به گفته دکتر ابراهیم بودوخا، امام جماعت مسجد، این مسجد قبل از استقلال مرمت می دانسته و در آن کاشی کاری می شده است، پس از استقلال، تعمیرات سبک با افزودن کاشی هایی شبیه کاشی های قدیمی مسجد جدید انجام شده است. و همچنین برداشتن صحن برای گسترش نمازخانه و نصب چند قبضه آهنی بر روی گنبد جوساق، مناره آن که بر اثر حرکات ترک خورده است. حصار آهنی و تامین سقف از بیرون با کانال‌های برنزی برای تخلیه آب باران و برف روی آن و تعویض دو درب میانی ورودی‌های نمازخانه با یک سکان.