Ramallah (UNA/WAFA) - Shubhali xalqaro sukunat sharoitida Falastin haqiqat va uni yaratuvchilarga qaratilgan eng jirkanch uyushgan kampaniyalardan biriga guvoh bo'lmoqda. Arab xalqi “Arab ommaviy axborot vositalari kuni”ni nishonlayotgan bir paytda, dahshatli raqamlar urush davridagi ommaviy axborot vositalari uchun dahshatli manzarani ochib beradi, chunki jurnalistlarning jiletlari himoya qalqonlaridan isroillik snayperlar uchun aniq nishonga aylantirilgan.
BMT hujjatlarida bu qotilliklarning 92 foizi qasddan sodir etilgani ko‘rsatilgan. Xalqaro tashkilotlar o'z rezolyutsiyalarini amalga oshirishga qodir bo'lmasa-da, omon qolgan jurnalistlar ketma-ket ikkita reydda ommaviy axborot vositalari shtab-kvartirasi bombalangani haqidagi hikoyalarni aytib berishadi: birinchisi ogohlantirish sifatida, ikkinchisi qochishga urinayotgan har qanday odamning yo'q qilinishini ta'minlash uchun.
"Bu shunchaki vaqti-vaqti bilan sodir bo'ladigan qonunbuzarliklar emas, balki tizimli strategiya", deb ta'kidladi Arab Ligasi Bosh kotibi yordamchisi va OAV va kommunikatsiyalar sektori boshlig'i elchi Ahmad Rashid Xattobiy Falastin rivoyatini bo'g'ish va vayron qilingan studiyalar vayronalari ostida urush jinoyatlarini yashirish maqsadida.
Elchi Xattobiyning ta'kidlashicha, G'azoda jurnalistlarni nishonga olish urush jinoyati bo'lib, shoshilinch xalqaro aralashuvni talab qiladi. Uning tushuntirishicha, 210-yil 2023-oktabrda Isroilning G‘azoga agressiyasi boshlanganidan beri XNUMX nafar falastinlik, arab va xalqaro jurnalist shahid bo‘lgan. Uning ta’kidlashicha, bu raqamlar “qurolli to‘qnashuvlar tarixidagi xavfli pretsedentdir”, chunki avvalgi urushlar ommaviy axborot vositalari xodimlarining bunday qasddan nishonga olinishiga guvoh bo‘lmagan.
U, "Bu raqamlar emas, balki haqiqatni etkazgan ismlar va shahidlardir. Dunyo Falastin hikoyasini o'chirish siyosatining bir qismi sifatida jurnalistlarning muntazam ravishda yo'q qilinishiga guvoh bo'lmoqda" dedi.
Elchi Xattobiy Arab Ligasi har yili 21-aprelda nishonlaydigan Arab OAVlari kuni munosabati bilan o‘z nutqida Isroilning G‘azo sektoriga bo‘lgan tajovuzining halokatli jihatlarini ochib berdi va xalqaro huquqqa ko‘ra “urush jinoyati” darajasiga yetgan jurnalistlar muntazam nishonga olinganiga e’tibor qaratdi.
Uning qo‘shimcha qilishicha, Isroil bosqinchilari jurnalistlarni o‘ldirish bilan cheklanib qolmagan, aksincha ularga qarshi “tizimli qoidabuzarliklar”, jumladan, o‘zboshimchalik bilan hibsga olish, jihozlarni majburiy musodara qilish, yangiliklar veb-saytlarini to‘sib qo‘yish va internetga kirishdan bosh tortish kabi voqealarning asl ovozini o‘chirish va jinoyatlarini yashirish uchun ochiq harakat qilgan.
Elchi Xattobiy jurnalistlarni himoya qilishning amaldagi xalqaro mexanizmlari samaradorligiga oid fundamental savollarni ko‘tarib, Jeneva konventsiyalari va BMTning tegishli rezolyutsiyalarini, xususan, YuNESKO tomonidan qabul qilingan rezolyutsiyalarni har tomonlama ko‘rib chiqishga chaqirdi. Uning ta'kidlashicha, Falastindagi vaziyat ixtilof zonalarida jurnalistlar uchun xavfsiz ish muhitini ta'minlash uchun "tezkor islohotlarni talab qiladi".
Elchi Xattobiy o'z nutqida, bombardimon va ta'qiblarga uchraganiga qaramay, G'azodagi insoniy fojiani misli ko'rilmagan professionallik va fidoyilik bilan etkazishda davom etgan falastinlik jurnalistlarning "alohida qahramonligi"ni olqishladi.
U arab va xalqaro ommaviy axborot vositalarini “Falastin rivoyati”ni qo‘llab-quvvatlashga va Isroil tashviqotining yolg‘onligini fosh qilishga chaqirib, shunday dedi: “Falastin ommaviy axborot vositalari haqiqat uchun birinchi himoya chizig‘iga aylandi... va ularning sobitligi ko‘chish va taslim bo‘lishdan bosh tortgan xalq dostonining bir qismidir”.
Xattobiy bu yilgi Media Excellence mukofotining mavzusi “Yoshlar va yangi media” boʻlishini eʼlon qilib, jurnalistlar, taʼsir oʻtkazuvchilar va kontent yaratuvchilarni ijtimoiy media platformalarida urush jinoyatlarini hujjatlashtirishga va “bosqinning qonli yuzini” fosh etuvchi ishlarini baham koʻrishga chaqirdi. Uning ta'kidlashicha, nomzodlar a'zo davlatlarning doimiy delegatsiyalari bilan hamkorlikda ko'rib chiqiladi.
Xuddi shu kontekstda xalqaro tashkilotlar G‘azodagi jurnalistlarning o‘ldirilishi va hibsga olinishini tarixdagi eng yomoni deb ta’riflab, urush jinoyatlari sifatida tasniflanadi.
“Chegara bilmas muxbirlar” tashkiloti, Jurnalistlarni Himoya qilish Qo‘mitasi (CPJ)ning 92-yil mart oyida e’lon qilgan hisobotiga ko‘ra, G‘azoda nishonga olingan jurnalistlarning 45 foizi qasddan o‘ldirilgani va ishg‘ol 50 nafar ommaviy axborot vositalari xodimini hibsga olgani va 2024 ta media muassasasini yo‘q qilganini bildirdi. Shuningdek, bir kunda 40 nafarga yaqin jurnalist o‘ldirilgani, Falastin Mahbuslar Ishlari Komissiyasi hisobotiga ko‘ra, 45 nafar jurnalist, jumladan, 12 ayolning Isroil qamoqxonalarida saqlanayotgani va qiynoqlarga duchor bo‘lgani bildirildi.
Xalqaro Amnistiya tashkiloti “PRESS” logotipi tushirilgan koʻrinadigan jilet kiygan jurnalistlarni qasddan oʻldirish boʻyicha 10 ta holatni hujjatlashtirganidan soʻng, Isroil yetakchilarini Xalqaro Jinoyat Sudi oldida sud qilishga chaqirdi.
Falastin Jurnalistlar Sindikati ham 300 ta kamera va radioeshittirish uskunalari qo'lga olinganini va muqobil yo'llarning kirishiga to'sqinlik qilinganini e'lon qildi.
YuNESKO 50 ta media binosi butunlay vayron bo'lganini ta'kidlab, jurnalistlarning uch marta nishonga olinishini qoralagan, ammo hech qanday chora ko'rilmagan. Bu 3 ta xalqaro media tashkilotini Isroilga qarshi sanksiyalar qo‘llashga chaqiruvchi petitsiyani imzolashga undadi.
Al-Shifa kasalxonasining tibbiy guruhi shahid jurnalistlarning jasadlarining 70 foizi boshidan yoki ko'kragidan o'q jarohatlari bilan kelganini tasdiqladi, bu ataylab snayper otishini ko'rsatadi, deyiladi Inson huquqlari bo'yicha shifokorlar hisobotida.
OHCHRning 2024 yilgi hisobotiga ko'ra, hibsga olingan jurnalistlarning 78 foizi qiynoqlarning qandaydir shakllariga, jumladan, uyqusizlik, jismoniy yoki jinsiy zarar yetkazish tahdidi va uzoq muddat bir kishilik kamerada saqlash kabi qiynoqlarga duchor bo'lgan.
“Chegara bilmas muxbirlar” tashkiloti Isroil “maʼmuriy hibsga olish toʻgʻrisidagi qonun”dan jurnalistlarni ayblovsiz va sudsiz qamoqqa olish quroli sifatida foydalanishini tasdiqladi.
Raqamlar va hujjatlar Isroil G‘azoni ataylab jurnalistlar qabristoniga aylantirayotganini, xalqaro mexanizmlar esa ojiz turganini isbotlaydi. Endi savol tug‘iladi: Xalqaro hamjamiyat ishg‘ol jinoyatlarini to‘xtatish uchun samarali va real choralar ko‘rishi uchun yana qancha jurnalist o‘ldirilishi kerak?
(tugadi)
