Jeddah (UNA) – Ururka Iskaashiga Islaamka (OIC) ayaa ku biiraya bulshada caalamka u dabbaaldegaya maalinta haweenka adduunka, oo sannad walba la xuso 8-da Maarso, iyadoo halku-dhiggiisu yahay 2025: “Dardargelinta Waxqabad”. Mudane Xuseen Ibraahim Taha, Xoghayaha Guud ee Ururka Iskaashiga Islaamka, ayaa carrabka ku adkeeyay muhiimadda hal-ku-dhegga sanadkan, isagoo yiri: “Dddejinta waxqabadka lagu xoojinayo haweenka ma ahan hadaf kaliya; Balse, waa lama huraan si loo gaaro horumar waara. OIC waxay weli ku adkaysanaysaa hadafkeeda ah inay horumariso sinnaanta jinsiga, iyadoo la raacayo mabaadi’da Islaamka, iyo inay hubiso in haweenku ay hormuud u yihiin horumarka, nabadda iyo barwaaqada.”
Awood-siinta haweenku waa tiir-dhexaadka Axdiga OIC, OIC 2025 Program of Action, OIC 2035 Program of Action, iyo OIC Plan of Action for Advancement of Women (OPAWO). OIC waxay sii waddaa u doodista siyaasadaha kor u qaadaya xuquuqda haweenka, wanaajiya helitaankooda waxbarasho, shaqo iyo jagooyin hoggaamineed, kana ilaalinaya dhammaan noocyada takoorka iyo rabshadaha.
Ururka Horumarinta Haweenka ee OIC, oo fadhigiisu yahay Qaahira, ayaa door muhiim ah ka ciyaara horumarinta sinnaanta jinsiga ee dhammaan waddamada xubnaha ka ah OIC. Ururka Horumarinta Haweenka wuxuu si wax ku ool ah u fuliyaa barnaamijyo iyo hindisayaal lagu taageerayo ka qaybgalka haweenka ee dhaqaalaha, bulshada iyo siyaasadda. Munaasabadan, OIC waxay ku boorinaysaa Dawladaha xubnaha ka ah ee aan weli ansixin Xeerka Ururka Horumarinta Haweenka inay dedejiyaan geeddi-socodka oo ay ku biiraan dadaallada lagu dardargelinayo horumarka laga gaaray xoojinta haweenka.
Iyadoo la aqoonsanayo in awood-siinta haweenku ay tahay qayb muhiim ah oo ka mid ah horumarka waara, OIC waxay xoojisay dadaalka ay ugu jirto inay siiso haweenka iyo gabdhaha fursadaha waxbarasho iyo kuwa farsamada gacanta, iyadoo hubinaysa inay helaan xirfado iyo agabyo loo baahan yahay si ay ugu koraan adduun si degdeg ah u kobcaya. Iyadoo loo marayo hindiseyaal ay ka mid yihiin Dukumentiga Jeddah ee Xuquuqda Haweenka ee Islaamka, ee lagu ansixiyay Shirweynaha Caalamiga ah ee Haweenka Islaamka (Noofambar 2023), OIC waxay dib u xaqiijinaysaa sida ay uga go'an tahay horumarinta xuquuqda haweenka iyo fursadaha iyada oo la raacayo qaab dhismeedka Islaamka. Intaa waxaa dheer, OIC waxay si firfircoon uga qayb qaadatay Shirka Caalamiga ah ee Waxbarashada Gabdhaha ee Bulshooyinka Muslimiinta, oo lagu qabtay Janaayo 2025 Pakistan. OIC waxay ku ammaanaysaa Dowladda Pakistan iyo Ururka Muslimiinta Adduunka sida wadajirka ah ee ay u soo agaasimeen shirkan muhiimka ah, kaas oo bixiyay madal wax looga qabanayo caqabadaha adag iyo fursadaha waxbarashada gabdhaha ee bulshooyinka Muslimiinta ah. Munaasabadan, OIC waxa ay heshiis Is-afgarad ah la saxiixatay Ururka Muslimiinta Adduunka si ay isaga kaashadaan hirgelinta "Waxbarashada Gabdhaha ee Bulshooyinka Muslimiinta: Caqabadaha iyo Fursadaha" hindisaha, taasoo xoojinaysa ballan-qaadka OIC ee horumarinta waxbarashada iyo xoojinta gabdhaha adduunka Muslimka.
Iyadoo ay jiraan dadaalladaas, haddana haweenka ku nool meelo badan oo ka mid ah dunida Muslimka ayaa weli wajahaya caqabado culus. Falastiin, haweenku waxay u adkeystaan dhibaatooyin baaxad leh oo ay sabab u tahay iskahorimaadyada socda iyo dhibaatooyinka bini'aadantinimo, la daalaa dhacaya barakac, waayista maciishada iyo baahiyaha aasaasiga ah. Qaar ka mid ah dalalka Afrika, gaar ahaan xaaladaha qaxootiga iyo barakaca, haweenku waxay la kulmaan dhibaatooyin aad u daran, oo ay ku jiraan cunto yari, xadgudubyo ku salaysan jinsiga iyo helitaanka daryeel caafimaad iyo waxbarasho oo xaddidan. Afgaanistaan, haweenka waxaa loo diiday xuquuqdooda aasaasiga ah, oo ay ku jiraan inay helaan waxbarasho iyo ka qaybgalka nolosha bulshada, taas oo wiiqaysa awoodooda iyo rabitaankooda. Haweenka Rohingya, oo ku nool xaalado halis ah qaxooti ahaan, waxay la kulmaan takoor, rabshado iyo ilaalin la'aan. Caqabadahan degdega ah waxay u baahan yihiin ficil caalami ah oo go'aan qaadasho leh si loo xaqiijiyo ilaalinta, xoojinta iyo ka mid noqoshada haweenka dhammaan dhinacyada nolosha, iyo in dib loo xaqiijiyo masuuliyadda wadajirka ah ee lagu ilaalinayo xuquuqda haweenka iyo ilaalinta sharaftooda.
Munaasabaddan, OIC waxay ugu baaqaysaa dhammaan daneeyayaasha - dawladaha, bulshada rayidka ah iyo ganacsiga gaarka ah - inay qaadaan tillaabooyin geesinimo leh oo go'aan qaadasho ah oo ku wajahan helitaanka sinnaanta jinsiga, sinnaanta iyo caddaaladda. Maaddaama dunidu ay wajahayso caqabado bulsho iyo dhaqaale oo kobcaya, dardargelinta waxqabadka xoojinta haweenka ayaa lagama maarmaan u ah dhisidda bulsho loo dhan yahay oo adkaysi u leh faa'iidada jiilalka mustaqbalka.
(waa dhamaatay)
