New York (UNA/WAFA) – Xafiiska Xuquuqul Insaanka ee Qaramada Midoobay ee dhulka la haysto ee Falastiin ayaa sheegay in 18-kii bilood ee la soo dhaafay, oo ay ku jiraan “go’doominta buuxda” ee hadda jirta, ay burburisay nolosha 2.2 milyan oo falastiiniyiin ah oo ku dhawaad gebi ahaanba burburiyay kaabayaasha muhiimka ah ee ay rayidku ku tiirsan yihiin badbaadadooda marinka Gaza.
Marka laga hadlayo xaaladda cuntada, hay'adda cunnada adduunka ee WFP waxay sheegtay in kaydkii cuntada ee ugu dambeeyay ay geysay madbakhyada cuntada kulul ee marinka Qaza. Cuntadu waxa la filayaa in ay gabi ahaanba ka dhamaato madbakhyadan maalmaha soo socda.
Muddo toddobaadyo ah, jikooyinka cuntada kulul ayaa ahaa isha kaliya ee joogtada ah ee gargaarka cuntada ee dadka Gaza. In kasta oo ay gaadhay kala badh dadka oo ay buuxisay 25 boqolkiiba baahiyaha nafaqeynta ee maalinlaha ah, waxa ay bixisay hab-nololeed halis ah.
Hay’adda Cunnada Adduunka ee WFP ayaa ka digtay in xaaladda ka taagan marinka Qaza ay mar kale gaartay meel xun. "Hababkii lagula tacaali lahaa waa gabaabsi yihiin, waxaana meesha ka baxay guulihii jilicsanaa ee la gaaray intii lagu jiray xabbad joojinta kooban. Haddii aan si degdeg ah loo qaadin isgoysyada gargaarka iyo ganacsiga, WFP waxaa laga yaabaa in lagu qasbo inay joojiso gargaarkeeda muhiimka ah."
Bayaan uu soo saaray Jimcihii, Xafiiska Xuquuqul Insaanka ayaa lagu sheegay in gebi ahaanba xiritaanka Israel ee Gaza, ka hortagga gargaarka naf-badbaadinta ah ee la gaarsiiyo dadka rayidka ah, oo ay ku jiraan cuntada iyo shidaalka, uu hadda galay todobaadkii siddeedaad.
Shirkadaha roodhida ayaa shaqada joojiyay sababo la xiriira daqiiq yari iyo shidaalkii wax lagu karsado, waxaa sare u kacay qiimihii quutul daruuriga, weerarrada ay Israa'iil ka geysanayso badda ayaa weli sii wada burburinta warshadaha kalluumeysiga ee Gaza. Iyada oo la joojiyay cunnada gargaarka ah, kaydka haray ee Strip ayaa si degdeg ah u sii dhammaanaya, taasoo ka dhigaysa dadka Strip, gaar ahaan kooxaha nugul iyo carruurta, inay halis dheeraad ah ugu jiraan gaajo.
Ciidamada Israa’iil ayaa sii wada beegsiga walxaha rayidka ah ee muhiimka u ah badbaadada dadka rayidka ah, sida uu sheegay Xafiiska Xuquuqul Insaanka ee Qaramada Midoobay.
Intii u dhaxaysay Abriil 21 iyo 22, ciidamada Israa'iil ee guumaysiga ah ayaa si ula kac ah oo abaabulan uga fuliyay saddex gobol oo ku yaalla Gaza, iyagoo burburiyay 36 mashiinno culus ah, oo ay ku jiraan kuwa qodaya, booyadaha biyaha, iyo taangiyada bullaacadaha.
Mashiinadan ayay dawladaha hoose ee Gaza u isticmaaleen hawlaha gargaarka bini'aadantinimo, sida qaadista qashinka, qaybinta biyaha, iyo ilaalinta hababka bulaacadaha muhiimka ah.
Sida laga soo xigtay Xafiiska Xuquuqul Insaanka, burburka baabuurtan waxay u badan tahay inay si weyn u carqaladeeyaan hawlaha samatabbixinta, oo ay ku jiraan soo kabashada dhaawacyada hoostooda burburka, qaadista qashinka si loogu oggolaado ambalaasyada inay dhaqaaqaan, bixinta biyo nadiif ah oo la cabbo, ururinta qashinka adag, iyo hawlgalka shabakadaha bulaacada-kordhinta khatarta cudurrada dillaaca.
Xafiiska Qaramada Midoobay ayaa ka digay in "weerarada si ula kac ah loo geysto walxaha rayidka ay yihiin kuwo sharci darro ah oo ay ka dhigan yihiin dembi dagaal marka loo eego sharciga caalamiga ah ee bini'aadantinimada."
Horumarka la xiriira, Sanduuqa Dadweynaha ee Qaramada Midoobay (UNFPA) ayaa sheegtay in ku dhawaad 50% dadka barokacay iyo kuwa ay saameysay Marinka Gaza ay yihiin haween iyo gabdho.
Xafiiska Xuquuqul Insaanka ee Qaramada Midoobay ayaa ku qiyaasay in "ku dhawaad 70% dadkii lagu dilay Gaza intii u dhaxeysay 7dii Oktoobar 2023 iyo 31kii Maarso 2025 ay ahaayeen haween iyo carruur."
Dhanka kale, rabshadaha dadka deegaanka iyo "hawlgallada ciidamada ammaanka Israel" ee Daanta Galbeed waxay sii wadaan dilka ama dhaawaca Falastiiniyiinta, iyaga oo si xoog ah uga barakiciya guryahooda ama hoyga meelo badan, iyaga oo ka hortagaya inay ku noqdaan guryahooda oo ku yaala xeryaha qaxootiga ee Jenin iyo Tulkarm, oo fulinaya burbur baahsan, oo ay weheliyaan dhismaha waddooyinka iyo isbaarooyinka gudaha xerooyinka, iyo bilaabista xafiiska maalinlaha ah ee Falastiiniyiinta.
Isaga oo hadalkiisa sii wata ayuu yiri: "Iyadoo howshan ay sii socoto maalinba maalinta ka dambeysa, rajada laga qabo in Falastiiniyiinta ku jira xeryaha ay dhibaatadu saameysey ay dib ugu laabtaan guryahoodii waa ay sii yaraaneysaa, taasoo halis gelineysa barakaca joogtada ah ee Falastiiniyiinta ee ka imaanaya xarumaha ugu muhiimsan ee Daanta Galbeed, taas oo ah in si qasab ah lagu wareejiyo," sida uu sheegay Xafiiska Xuquuqda Aadanaha.
(waa dhamaatay)
