رام‌الله (UNA/WAFA) – ۷۷ سال از زمانی که آن نقاشی، میهن، درد و پراکندگی آن، مردم، سرزمین و داستان آن را به تصویر کشید و «نکبت فلسطین» نام گرفت، می‌گذرد.
در تمام آن سال‌ها، تا به امروز، این نقاشی در اندازه‌ها، شکل‌ها، رنگ‌ها و عبارات مختلف، درباره سرزمین مادری و مردمش، درباره پراکندگی و بقای آن، تکرار شده است.
امسال، ۲۰۲۵، نقاشی ملی با هفتاد و هفتمین سالگرد نکبت مصادف شده است، نکبتی که به همان اندازه وحشتناک، جنایتکارانه و ناتوان‌کننده است. جنگ ویرانگر اسرائیل برای پانصد و هشتاد و ششمین روز متوالی ادامه دارد و در این مدت بیش از ۵۳۰۰۰ فلسطینی شهید و بیش از ۱۲۰۰۰۰ نفر زخمی شده‌اند. این در حالی است که تجاوز مداوم و تشدید شده علیه اردوگاه‌های شمال کرانه باختری، حق بازگشت و مسئله پناهندگان را هدف قرار داده است.
از آنجا که هنر بخش جدایی‌ناپذیر مقاومت است، نقاشی همچنان کشور را با تمام طول و عرضش، کودکان و زنانش، جوانان و سالمندانش، سنگ‌ها و اتاق‌های زیرشیروانی‌اش، گل‌های رز و خار و باغ‌هایش، زیتون‌ها و پرتقال‌هایش، آلوئه وراها و انگورها و باغ‌هایش، چشمه‌ها و تپه‌ها و محله‌هایش، دریا و سوزن خیاطی و کلید خانه‌اش به تصویر می‌کشید.
امسال، ۷۷ نقاشی از ۷۷ هنرمند از سراسر جهان، از اورشلیم، غزه، کرانه باختری، مناطق داخلی و اردوگاه‌های پناهندگان، گرد هم آمدند تا داستانی ۷۷ ساله را روایت کنند که هنوز به پایان نرسیده است. این نمایشگاه با عنوان «ما آنجا را ترک نخواهیم کرد... فلسطین برای فلسطینی‌ها باقی خواهد ماند» در موزه محمود درویش افتتاح شد و دو روز بعد به مرکز فرهنگی البیره در شهر البیره منتقل شد.
این نقاشی‌ها لحظات کلیدی نکبت را به تصویر می‌کشیدند، از زندگی قبل از آوارگی در سال ۱۹۴۸ گرفته تا صحنه‌های ریشه‌کنی و آوارگی، از طریق پیامدهای مداوم نکبت، رنج پناهندگان، حملات مکرر به اردوگاه‌ها و آوارگی اجباری مداوم، تا یادآوری روستاهای خالی از سکنه، احیای خاطره آنها در آگاهی نسل‌ها و ادامه رویای بازگشت.
این نقاشی‌ها همچنین حومه فلسطین را با سادگی، ابزارهای کشاورزی و فصول روستای فلسطینی قبل از آوارگی و ریشه‌کن شدن ساکنان اصلی آن به تصویر می‌کشیدند. آنها همچنین اشتیاق به دریا و سواحل فلسطین، شهرها، شهرستان‌ها و روستاهای آن، سیم‌های خاردار اطراف اورشلیم و روستاهایی که مناطق مرزی محسوب می‌شدند، پرتقال‌های یافا، دریای حیفا، عکا و ام خالد، بازارهای شهر و بناهای تاریخی، مذهبی و گردشگری آنها و اتوبوس‌هایی که از فلسطین به پایتخت‌های عربی می‌رفتند و آزادانه بین تمام شهرهای فلسطین، بغداد، قاهره، عمان، کویت، بیروت و دمشق در حرکت بودند را به تصویر کشیدند. در همین حال، «کلید بازگشت» همچنان نماد و نمادی بود که در اکثر نقاشی‌های شرکت‌کننده تجسم یافته بود.
اسامه نزال، رئیس انجمن هنرمندان فلسطینی، در مصاحبه‌ای با وفا توضیح داد که هنر پیامی والا و ملی است که از طریق آن می‌توانیم از همه مرزها و موانع جغرافیایی عبور کنیم و به همه فرهنگ‌ها و جوامع در سراسر جهان دسترسی پیدا کنیم.
وی افزود پیام این نمایشگاه پایبندی به هویت و فرهنگ ملی و تجسم دغدغه ملی جمعی همه فلسطینیان است. او تأکید کرد که هنرمند فلسطینی بخش جدایی‌ناپذیر مبارزه ملی است و قلم‌مو و رنگ ابزارهای مقاومت هستند که اهمیتشان کمتر از کلمات و مواضع نیست. او جمله‌ای را به یاد آورد که شهید یاسر عرفات اغلب در مجامع فرهنگی تکرار می‌کرد: «عظمت این انقلاب در این است که تفنگ نیست. اگر فقط تفنگ بود، یک راهزنی بزرگ می‌شد. بلکه شعر یک شاعر، قلم موی یک هنرمند، قلم یک نویسنده، چاقوی جراحی یک جراح و سوزن دختری است که پیراهن فداییان و شوهرش را می‌دوزد.»
نوین ابو الولاء، از انجمن هنرهای معاصر فلسطین، به نوبه خود به وفا گفت: «امروز من با سه نقاشی در این نمایشگاه شرکت می‌کنم. اولین نقاشی، ترس یک مادر فلسطینی را در طول روز نکبت به تصویر می‌کشد، در حالی که فرزندش را که از اتفاقات اطرافش بی‌خبر است در آغوش گرفته است. نقاشی دوم، ویرانی غزه و کودکانی را که در میان این وحشت مداوم خوابیده‌اند، به تصویر می‌کشد. در گوشه‌ای، فانوسی وجود دارد که بخشی از تاریکی را روشن می‌کند و امید به آینده می‌دهد. نقاشی سوم، اتوبوس‌های پناهندگان و آوارگان را در سال ۱۹۶۷ به تصویر می‌کشد که در حالی که فرزندانشان را با خود حمل می‌کنند، وطن خود را ترک می‌کنند و رویای بازگشت به آن را در سر می‌پرورانند.»
شایان ذکر است که نمایشگاه هنری «ما ترک نخواهیم کرد... فلسطین برای فلسطینیان خواهد ماند» به مدت پنج روز به عنوان بخشی از مجموعه بزرگداشت روز نکبت امسال ادامه خواهد داشت. با همکاری بنیاد محمود درویش، انجمن هنرهای معاصر فلسطین، کمیته عالی بزرگداشت روز نکبت، اداره امور پناهندگان سازمان آزادیبخش فلسطین و وزارت فرهنگ فلسطین.
(تمام شد)
